Event: colloquium Academische Werkplaats De-Institutionalisering (AWDI) 2024

Registration via https://event.ugent.be/registration/awdi2024 from 05-09-2024 07:46 until 11-10-2024 12:00

Description

Op vrijdag 18 oktober 2024 vindt het jaarlijkse colloquium van de Academische Werkplaats De-Institutionalisering (AWDI) plaats in Museum dr. Guislain in Gent, startend om 9.30u. Napraten doen we met een receptie in het museumcafé.

Na de zeer geslaagde editie van 2023 organiseert de Academische Werkplaats De-Institutionalisering opnieuw een colloquium. De Academische Werkplaats beoogt met een sociaalruimtelijk perspectief de-institutionalisering pro-actief te realiseren. In het huidige tijdsgewricht heeft het streven naar de-institutionalisering een hernieuwde impuls gekregen via de inzet op vermaatschappelijking van de zorg in de diverse zorgwerkvelden. Een centrale vraag blijft echter, hoe deze ontwikkelingen ook de meest kwetsbare burgers met zorgnoden ten goede kunnen komen. Deze kwestie stelt bijzondere uitdagingen aan het institutionele zorglandschap en het bestaande patrimonium.  

Nieuwe architectuur- en herontwikkelingsprojecten kunnen bestaande voorzieningen een nieuw elan geven. Het risico bestaat evenwel, dat nieuwe en zelfs trendy architectuur niet meer wordt dan een opsmukoperatie van verouderde opvattingen in de zorg. Het oude hospitaalmodel is nog steeds dominant. De architectuur en ruimtelijke inbedding van diverse voorzieningen hangt samen met zorgparadigma’s die de autonomie en bewegingsvrijheid van de zorgbehoevenden inperken.  

Een proces van de-institutionalisering kan er tegelijk in bestaan om geïsoleerde zorgomgevingen te transformeren tot kwaliteitsvolle woon- en leefomgevingen voor iedereen. Het de-institutionaliseringsproces vergt in dit geval een herijking van zowel de ruimtelijke configuratie als het pedagogisch regime. 

Het Colloquium richt zich zowel tot opdrachtgevers in de zorg, als tot architecten en stedenbouwkundigen, onder meer in lokale besturen

Na inschrijving sturen wij u een betalingslink, er kan enkel betaald worden via deze link, er worden geen facturen opgemaakt voor dit event. 

Register Option Description Location When? Cost in EUR Available Seats

Maak je keuze uit één van onderstaande sessies

Guislain

18-10-2024 10:45 - 12:30

85.00

Sessie 1 – Mensenrechten realiseren op de plek waar je woont. Autonomie en vrijheid voor iedere persoon met een handicap. 

Zorg en ondersteuning voor personen met een handicap kent een geschiedenis van institutionalisering. Een repressieve institutionele cultuur in de woon- en leefomgeving van burgers met een handicap komt hierbij vaak voor. Er kan een tekort zijn aan kwaliteitsvolle ondersteuning en zorg, die essentieel is bij volwaardige deelname aan de samenleving. Er zijn ook vaak omstandigheden die het moeilijk maken om er in de samenleving bij te horen. Autonomie en vrijheid worden ingeperkt. 

Als reactie op de schending van mensenrechten wordt tijdens de laatste decennia de-institutionalisering vooropgesteld. Gestuwd door activisme, beleid en onderzoek zijn mensenrechtenkaders essentieel om de autonomie en vrijheid van personen met een handicap te garanderen. 

In 2006 werd in dat licht het Verdrag van de Verenigde Naties voor de Rechten van Personen met een Handicap (VRPH) aangenomen. In 2009 werd het Verdrag geratificeerd door België. Mensenrechten bieden zo een sterk kader voor de-institutionalisering, maar sociale verandering blijft moeilijk te realiseren. Tijdens de workshop gaan we dieper in op de verschillende uitdagingen en onze gezamenlijke zoektocht om mensenrechten te realiseren op de plekken waar je als burgers met een handicap woont.

Guislain

18-10-2024 10:45 - 12:30

85.00

30

Sessie 2 – Woon- en leefruimte: de inrichting en uitbouw van de nieuwe institutionele werking 

Zorgrelaties zijn a-priori precair, omdat ze zijn gestoeld op inter-afhankelijkheid. Het is nooit gemakkelijk om de juiste balans te vinden tussen het beheersbaar willen maken en het aanvaarden van een berekend risico en onverwachte wendingen. Wanneer we het de-institutionaliseringsproces een kans willen geven, moet niet alleen rekening worden gehouden met de bevindingen van de professionele zorgverstrekker maar ook de zorgontvanger. 

De huidige regelgeving kan in dit verband kritisch worden doorgelicht. Normeringen en technische richtlijnen zijn er doorgaans op gericht om het welzijn en de gezondheid van zorgbehoevende te bevorderen, maar ook om veiligheid te garanderen, het gevaar in te perken en de controle te verhogen. In zorginstellingen kunnen normen en technische eisen het effect zijn van heersende zorgparadigma’s en onverhoeds leiden tot stigmatisering. 

Op welke manier kan door de architectuur en inrichting de verschillende zorgrelaties worden ondersteund? Hoe kunnen individuen, groepen, het zorgpersoneel zich de beschikbare ruimte toe-eigenen? Hoe kan de vraag naar veiligheid worden gecombineerd met een idee van zelfbeschikking en vrijheid? Wat is hierbij de functie van de architectuur (deuren, sloten, afsluitingen, de inrichting van het terrein, het meubilair) en wat is hun effect? Hoe organiseer je het leven in een organisatie (gaande van badkamer, zorg, onthaal, bureaus voor personeel, balustrade vormgeven als lambrisering, was- en eetkarren, etc.)? Wat is het vermogen van de nieuwe architectuur indien de professionele omkadering op ingesleten gedragspatronen verderbouwt? Op welke manier kunnen inrichting en een vernieuwde werking beter op elkaar worden afgestemd?

Guislain

18-10-2024 10:45 - 12:30

85.00

10

Sessie 3 – Buurt: makelen met zorg en ruimte voorbij de kavel

Tijdens de derde sessie willen we de voorziening niet langer beschouwen als een eiland, maar inbedden in de directe omgeving waarin het is gelegen: de buurt. Als organisatie kan de instelling op zoek gaan naar partners en maatschappelijke actoren om een samenwerking op te zetten. 

Dit zijn in de eerste plaats partnerinstellingen waartussen mobiliteit en samenwerking kan worden georganiseerd bijvoorbeeld door bepaalde voorzieningen te delen. Het betrekken van de directe omgeving kan ook een eerste aanleiding zijn om buiten het strikt institutionele kader in de buurt van de instelling verankering te zoeken en een breder zorgnetwerk uit te bouwen als woon- en leefomgeving. Het is hierbij enerzijds van cruciaal belang om inzicht te krijgen in mogelijke partners en potentiële samenwerkingsverbanden, en anderzijds ook werk te maken van een ruimtelijk onderzoek.

Hoe leren we elkaar kennen en gaan we/blijven we praten met elkaar? Op welke manier kunnen we samen zorg realiseren en welke rol kan iedereen hierin spelen? Welke voorzieningen buiten de instelling maken deel van het netwerk? Hoe kunnen het nodige draagvlak voor de gewenste veranderingen scheppen? Hoe wordt de omgeving in de nabijheid van de voorziening in de werking betrokken? Welke diensten kunnen worden aangesproken? Wat is de rol van het publieke domein, tuinen en parken, de gemeente of de stad, bepaalde publieke diensten? Op welke manier kan er mobiliteit worden georganiseerd?

Guislain

18-10-2024 10:45 - 12:30

0.00

12

Register Option Description Location When? Cost in EUR Available Seats

Maak je keuze uit één van onderstaande sessies

Guislain

18-10-2024 13:15 - 15:00

0.00

Sessie 4 – Domein: blijven verbeelden van de eigen werking en patrimonium

Nieuwe projecten ontstaan doorgaans uit onvrede met de bestaande toestand die niet langer lijkt te corresponderen met nieuwe verwachtingen en noden. Even vaak zijn de beschikbare middelen beperkt en investeringen moeten renderen. Een nieuw gebouw kan nooit alle wensen en verwachtingen inlossen en dus moet ook goed worden geëvalueerd wat het nieuwe project in de bestaande situatie moet teweegbrengen.

In de vierde sessie willen we de potenties en gebreken van het bestaande in kaart brengen, het bestaande terrein maar ook bestaande patrimonium. Daarom wordt best een dialoog gestart waarbij de onbevangen blik van een deskundige buitenstaander wordt verbonden met intieme, en lokaal verankerde kennis van gebruikers en bewoners. 

Hoe wordt de site optimaal ontwikkeld zodat de grenzen vervagen? Wat wordt waar geplaatst? Welke herschikkingen zijn mogelijk, nodig, wenselijk? Wat is haalbaar? Welke gebouwen moeten blijven en kunnen op termijn beter verdwijnen? Welke lokalen of delen van het terrein kunnen we openstellen? Hoe verschillende werelden in contact brengen met elkaar? Hoe het domein beter toegankelijk maken? Wat hebben we en hoe kunnen we dat herontwikkelen en herprogrammeren? Welke ontwikkeling is denkbaar op korte, middellange en lange termijn? Welke fasering is denkbaar? Hoe stel je het best een projectdefinitie op?

Guislain

18-10-2024 13:15 - 15:00

0.00

13

Sessie 5 – Gebouw: de gestalte van het zorgparadigma

Tijdens de vijfde sessie willen we het nieuwe project graag concretiseren. Een nieuw project kan een ijkpunt betekenen in het nieuwe verhaal dat wordt uitgetekend en kan zo de gekoesterde ambities en verwachtingen verder uitdragen. Er wordt in deze stap best grondig nagedacht over de richting die men wil uitgaan en de manier waarop het gebouw aan deze nieuwe richting gestalte kan geven. Dit vraagt om voldoende kritische zin en uitwerken van een breed gedragen, maar ambitieuze visie. 

Wat is de huidige werking en welke transitie wil men teweegbrengen? Waarin falen de bestaande voorzieningen en op welke manier wil men een correctie doorvoeren? Hoe kan beter op de noden en aspiraties van het personeel, bewoners, bezoekers worden geanticipeerd? Op welke manier kunnen abstracte ideeën van openheid, gastvrijheid en ontvangst concreet gestalte krijgen? Hoe kan een meer geschakeerd van zorgrelaties worden gearticuleerd en in de nabije of verdere toekomst ruimtelijk ondersteund? Hoe kan het beoogde zorgprogramma worden vertaald naar het gebouw?

Guislain

18-10-2024 13:15 - 15:00

0.00

25

Sessie 6 – Zorglandschap: voorbij de orde van de dag, een blik over de muur

De tweede sessie overstijgt het singuliere project of de individuele campus. Zorgvoorzieningen bestaan niet op zich, maar zijn deel van een breder netwerk aan voorzieningen. Tussen de verschillende voorzieningen kunnen samenwerkingen worden opgezet. Spreiding, schaalvergroting en groepering maken optimalisatie mogelijk, wat ook gezien de collectiviteit een meerwaarde kan betekenen. Er kan worden beslist om zich te specialiseren of te profileren.

De profilering biedt zeker kansen, maar een al te rigide specialisatie van de voorziening houdt ook risico’s in. Er bestaat immers de kans dat afgelijnde zorgprofielen leiden tot een homogene samenstelling van bewonersgroepen en bijgevolg tot strikt monofunctionele zorg-, leef- en woonomgevingen. Het gevaar bestaat dat dergelijk eenzijdig bedachte omgevingen meer stigmatiserend dan ontvoogdend werken, en het de-institutionaliseringsproces dus eerder in de weg staan dan het te bevorderen.

Voor elk nieuw project is het van belang om op lange termijn vooruit te denken en plannen, voorbij de orde van de dag. Nieuwe projecten houden voor zorgaanbieders vaak meervoudige uitdagingen in, variërend van financiële overwegingen tot kwaliteit van de zorg en ondersteuning blijven garanderen. Tegelijk blikken nieuwe projecten vooruit en en dienen deze te anticiperen op hoe woon- en leefomgevingen er binnen 30-40 jaar zullen uitzien. Infrastructuur en gebouwen zijn niet elastisch; ze blijven lange tijd bestaan en moeten dus anticiperen op een toekomst die nog in volle ontwikkeling is.

Binnen een langetermijnperspectief geldt tenslotte het principe ‘het is nooit te laat’. Zelfs wanneer er eerder nieuwe architectuur- en herontwikkelingsprojecten zijn gerealiseerd, dan nog volgen in de nabije of verre toekomst nieuwe projecten omdat de instelling in een ruimer zorgconsortium is ingebed dat ook op andere plekken aan de slag is of gaat.

Guislain

18-10-2024 13:15 - 15:00

0.00

11

Register Option Description Location When? Cost in EUR Available Seats

vegetarisch

Guislaincafé

18-10-2024 12:15 - 13:15

0.00

ik heb een voedselallergie (geef deze door aan tina.garre@ugent.be)

Guislaincafé

18-10-2024 12:15 - 13:15

0.00

vegan

Guislaincafé

18-10-2024 12:15 - 13:15

0.00

neen

Guislaincafé

18-10-2024 12:30 - 13:15

0.00